Το «Balkan-Mediterranean» 2014-2020 αποτελεί ένα νέο πρόγραμμα συνεργασίας που αξιοποιεί την πρότερη εμπειρία αλλά παρέχει πιο δομημένα εργαλεία για την ενίσχυση της συνεργασίας στις περιοχές της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Ανατολικής Μεσογείου. Με την κινητοποίηση των κοινών προσπαθειών στα θαλάσσια και χερσαία σύνορα των εν λόγω περιοχών, το Πρόγραμμα στοχεύει να συνεισφέρει στη Στρατηγική «ΕΕ 2020» για την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Το Πρόγραμμα συνασπίζει πέντε (5) χώρες, τρία (3) κράτη μέλη της ΕΕ (Βουλγαρία, Κύπρος και Ελλάδα) και δύο (2) υποψήφιες χώρες, την Αλβανία και την ΠΓΔΜ.
Τα αποτελέσματα της χωρικής ανάλυσης και των διαδικασιών δημόσιας διαβούλευσης που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια σχεδιασμού του προγράμματος, υπέδειξαν ότι στην περιοχή-στόχο οι κύριες ανάγκες και προκλήσεις που εντοπίστηκαν από κοινού από τους φορείς του προγράμματος εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες: κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη και δημογραφία, περιβάλλον και κλιματική αλλαγή, φυσική και πολιτιστική κληρονομιά. Λόγω χρηματοδοτικών περιορισμών και ανταποκρινόμενο στις ρυθμιστικές προϋποθέσεις, το Πρόγραμμα αποδίδει προτεραιότητα σε μερικές από τις εντοπισθείσες προκλήσεις, αλλά πιστεύει ότι η ισχυρή θεματική εστίαση και η υιοθετούμενη ολιστική προσέγγιση θα παράσχουν τον μέγιστο εδαφικό αντίκτυπο καθώς και προστιθέμενη αξία μέσω της δημιουργίας αποτελεσμάτων/επιδράσεων σε σχέση και με τις άλλες προκλήσεις.
Το Πρόγραμμα “Balkan-Mediterranean» έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει τις δύο βασικές προκλήσεις της περιοχής στόχου: την ανταγωνιστικότητα και το περιβάλλον και, ως εκ τούτου, έχει δομηθεί βάσει των δύο ακόλουθων αξόνων προτεραιότητας:
Η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία αποτελούν ισχυρούς κινητήριους μοχλούς για την οικονομική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι η προγραμματική περιοχή πλήττεται από τον κατακερματισμό των αγορών, την υψηλή ανεργία και τις περιορισμένες δεξιότητες του εργατικού δυναμικού, ο ‘Άξονας Προτεραιότητας 1’ επικεντρώνεται σε δράσεις προαγωγής των επιχειρηματικών προοπτικών της περιοχής ενθαρρύνοντας τις συνεργασίες και δικτυώσεις των MΜE, τα cluster και τις πολιτικές για τα cluster, και τις εφαρμογές νέων επιχειρηματικών μοντέλων, ιδίως εκείνων που προωθούν την καινοτομία, προωθούν το άνοιγμα σε νέες αγορές και υποστηρίζουν τη διεθνοποίηση.
Οι ακόλουθοι ‘Ειδικοί Στόχοι’ (ΕΣ) έχουν προκύψει για να επικεντρωθούν περισσότερο στα προαναφερθέντα θέματα:
ΕΣ 1.1: Ανταγωνιστικά γεωγραφικές περιοχές
ΕΣ2: Καινοτόμες γεωγραφικές περιοχές
ΕΣ3: Γεωγραφικές περιοχές γνώσης
Ο πρώτος ‘Ειδικός Στόχος’ (ΕΣ 1.1) προωθεί την επιχειρηματικότητα βάσει νέων ιδεών και νέων τύπων επιχειρηματικών μοντέλων, ενώ ο δεύτερος ‘Ειδικός Στόχος’ (ΕΣ 1.2) προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, διευκολύνει την προσαρμογή των ΜΜΕ στις μεταβαλλόμενες κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές/ρυθμιστικές συνθήκες. Στόχος είναι να επιτευχθεί ο μέγιστος εδαφικός αντίκτυπος στην ανταγωνιστικότητα μέσω της εσωτερικής διάδοσης και των αποτελεσμάτων μόχλευσης από τη μεταφορά γνώσης και τεχνολογίας, καθώς η εκπαίδευση και η κατάρτιση θα επιτρέψουν στους επιχειρηματίες να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες/εργαλεία για να ενισχύσουν την ικανότητα των ΜΜΕ να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητά τους, να αναπτυχθούν προς άλλες αγορές και να εισάγουν καινοτομία σε όλες τις φάσεις του επιχειρηματικού τους κύκλου.
Η αποκλειστική θεματική εστίαση στη στήριξη των ΜΜΕ χωρίς την πραγματοποίηση επενδύσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιο θα θέσει σε κίνδυνο τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς η παρακολούθηση και η διαχείριση εκτελούνται από τους επιχειρηματίες. Ως εκ τούτου, δημιουργείται ένας τρίτος ‘Ειδικός Στόχος’ (ΕΣ 1.3) αφορώντας στα διακρατικά προγράμματα κατάρτισης που μπορούν να παράσχουν μια ισχυρή πλατφόρμα για την αντιμετώπιση ζητημάτων σχετικών με τις επιχειρηματικές δεξιότητες. Ο ΕΣ 1.3, με τη θεματική στήριξη των ΜΜΕ που προβλέπεται από τους ‘ΕΣ 1.1’ και ‘ΕΣ 1.2’, διασφαλίζει μια ολοκληρωμένη, διαρθρωμένη και χωρίς αποκλεισμούς προσέγγιση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των χασμάτων σε ζητήματα εδαφικής ανταγωνιστικότητας και δεξιοτήτων, την υπερνίκηση του κατακερματισμού των αγορών και την προώθηση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που θα μπορούσε να διευρύνει περαιτέρω τις έως σήμερα αναξιοποίητες προοπτικές συνεργασίας.
Τα περιβαλλοντικά ζητήματα αναδύθηκαν ως η κύρια πρόκληση για την αειφορία και την ανάπτυξη, τα οποία είναι επιτακτικό να αντιμετωπιστούν άμεσα. Ως εκ τούτου, ο ‘Άξονας Προτεραιότητας 2’ του προγράμματος διακρατικής συνεργασίας ‘Balkan-Mediterranean 2014-2020’ δομείται βάσει της φυσικής/πολιτιστικής κληρονομιάς και της αποδοτικότητας των πόρων.
Ο ‘Άξονας Προτεραιότητας 2’ εξειδικεύεται περαιτέρω σε δύο θεματικούς ‘Ειδικούς Στόχους’ που εστιάζουν αφενός στη διαχείριση των φυσικών οικοσυστημάτων (ΕΣ 2.1) και αφετέρου στην αποδοτική διαχείριση των πόρων στους τομείς των αποβλήτων, του εδάφους και των υδάτων (ΕΣ 2.2):
ΕΣ 1: Βιοποικιλότητα
ΕΣ 2: Βιώσιμες γεωγραφικές περιοχές
ΕΣ 3: Απόδοση/παράδοση σε περιβαλλοντικό νομικό πλαίσιο
Ο ‘Άξονας Προτεραιότητας 2’ προβλέπει επίσης τη γεφύρωση του χάσματος όσον αφορά στις δεξιότητες μέσω της υλοποίησης των ελλιπών εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων, ιδιαιτέρως για τις δημόσιες αρχές και τους ενδιαφερόμενους, προκειμένου να βελτιωθεί η απόδοση σε ζητήματα παρακολούθησης και διακυβέρνησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας. Συνεπώς, οι δύο θεματικοί ‘Ειδικοί Στόχοι’ (ΕΣ 2.1 και ΕΣ 2.2) συνδυάζονται με έναν τρίτο, τον ‘ΕΣ 2.3’, που αποσκοπεί στη βελτίωση των δυνατοτήτων διακρατικής διακυβέρνησης στο περιβαλλοντικό νομικό πλαίσιο.
Πρόκειται για μια ολιστική και ολοκληρωμένη προσέγγιση που στοχεύει τόσο στην αειφόρο χρήση των οικοσυστημάτων όσο και στην εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και διακυβέρνησης.
