“Balkan-Mediterranean” 2014-2020 është një program i ri bashkëpunimi i cili nxjerr në pah eksperiencën e mëparshme, por siguron një mjet më të strukturuar për forcimin e bashkëpunimit në fushat e Gadishullit Ballkanik dhe Detit Mesdhetar Lindor. Duke mobilizuar përpjekjet e përbashkëta përgjatë kufijve detar dhe tokësor të këtyre rajoneve, programi ka për qëllim të kontribuojë në strategjinë “BE 2020”, për rritje të zgjuar, të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse.
Programi bashkon pesë (5) shtete, tre (3) vende anëtare të BE-së (Bullgari, Qipro dhe Greqi) dhe dy (2) vende kandidate, Shqipëri dhe ish-Republikën Jugosllave të Maqedonisë.
Rezultatet e analizës territoriale dhe proceset e konsultimit publik të bëra gjatë konceptimit të programit treguan se nevojat dhe sfidat kryesore të zonës së synuar të ndara nga realizuesit e programit, përcaktohen si në vijim: zhvillimi socio-ekonomik dhe demografia, mjedisi dhe ndryshimet klimatike, trashëgimia natyrore dhe kulturore. Për shkak të kufizimeve të financimit dhe në përgjigje të kërkesave rregullatore, programi i ka dhënë përparësi vetëm disa nga sfidat e identifikuara, por beson se fokusi i theksuar tematik dhe qasja e adoptuar holistike do të sigurojnë ndikimin maksimal territorial dhe do të shtojnë vlerë përmes efekteve gjeneruese mbi sfida të tjera.
Programi Ballkanik-Mesdhetar synon të adresojë dy sfidat kryesore të zonës: konkurrencën dhe mjedisin dhe për këtë arsye programi ndërtohet mbi dy boshtet e mëposhtme:
Sipërmarrja dhe inovacioni janë nxitës të fuqishëm të rritjes ekonomike. Ndërsa zona e programit vuan pasojat nga fragmentimi i tregjeve, papunësia e lartë dhe aftësitë e kufizuara të fuqisë punëtore, ” Aksi prioritar 1″ është i dedikuar ndaj veprimeve që nxisin potencialin e sipërmarrjes së zonës duke inkurajuar bashkëpunimin dhe rrjetëzimin e SME-ve, politikat e grupimeve, aplikimet dhe në veçanti ata që promovojnë inovacionin, hapin tregje të reja dhe mbështesin ndërkombëtarizimin.
Janë krijuar “Objektivat Specifike” (OS) të mëposhtëm për t’u fokusuar më mirë në temat e sipërpërmendura:
SO 1.1: Territoret konkurruese
SO 1.2: Territoret inovative
SO 1.3: Territoret e dijes
“Objektivi specifik” i parë (SO 1.1) promovon sipërmarrjen në bazë të ideve të reja dhe llojeve të reja të modeleve të biznesit, ndërkohë që “Objektivi specifik” i dytë (SO 1.2) përparon, duke ndihmuar përshtatjen e SME-ve në ndryshimin e rrethanave rregullatore socio-ekonomike dhe politike. Qëllimi është të arrihet një ndikim maksimal territorial në konkurrencën, nëpërmjet efekteve të brendshme mbi transferimin e njohurive dhe teknologjisë, pasi arsimi dhe trajnimi do t’u mundësojnë sipërmarrësve të fitojnë aftësitë / mjetet e nevojshme dhe të rrisin kapacitetin e SME-ve, të rriten drejt tregjeve të tjera dhe të prezantojnë inovacionin në të gjitha fazat e ciklit të tyre të biznesit.
Një fokus i vetëm tematik për mbështetjen e SME-ve pa investime në kapitalin e tyre human do të rrezikojë rezultatet e pritura, pasi monitorimi dhe menaxhimi kryhen nga sipërmarrësit. Prandaj, një “Objektiv specifik” i tretë (SO 1.3) është themeluar për skemat e trajnimit ndërkombëtar që mund të ofrojnë një platformë të fuqishme për të adresuar shkathtësitë e sipërmarrjes. SO 1.3, së bashku me përkrahjen tematike të SME-ve të planifikuara nga “SO 1.1” dhe “SO 1.2” siguron një qasje të integruar, të strukturuar dhe gjithëpërfshirëse për të adresuar në mënyrë efektive boshllëqet e aftësisë konkurruese të territorit dhe tejkalimin e fragmentimit të tregjeve dhe nxitjen e mjedisit të biznesit, që mund të zgjidh potencialin e bashkëpunimit të pashfrytëzuar.
Çështjet e lidhura me mjedisin u shfaqën si sfida kryesore për qëndrueshmërinë dhe rritjen e cila duhet të adresohet menjëherë. Prandaj, “Aksi prioritar 2” i programit të bashkëpunimit ndërkombëtar “Ballkan-Mesdhetar 2014-2020” ndërtohet mbi trashëgiminë natyrore / kulturore dhe efikasitetin e burimeve.
“Aksi prioritar 2” është më i efektshëm në dy “Objektivat Specifike” tematike që fokusohen nga njëra anë në menaxhimin e ekosistemeve natyrore (SO 2.1) dhe nga ana tjetër në menaxhimin e burimeve efikase të sektorit të mbeturinave, tokës dhe ujit (SO 2.2):
SO 1: Biodiversiteti
SO2: Territoret e qëndrueshme
SO3: Dorëzimi në kuadrin ligjor mjedisor
“Aksi prioritar 2” gjithashtu parasheh të kapërcejë hendekun e aftësive duke zbatuar objektet e trainimit të munguar, veçanërisht për autoritetet publike dhe palët e interesuara, në mënyrë që të përmirësohet shpërndarja në monitorimin dhe qeverisjen e legjislacionit mjedisor. Rrjedhimisht, dy “Objektivat Specifike” (SO 2.1 dhe SO 2.2) tematike janë kombinuar me një të tretë, “SO 2.3” me qëllim përmirësimin e kapaciteteve qeverisëse ndërkombëtar në kuadrin ligjor mjedisor.
Kjo është një qasje holistike dhe e integruar që synon përdorimin e qëndrueshëm të ekosistemeve dhe shpërndarjen në legjislacionin dhe qeverisjen mjedisore.
